Luisteren

De ochtend na de Tweedekamerverkiezingen stond ik in een collegezaal een college voor te bereiden toen ik twee studenten door de gang hoorde lopen. Ik kon nog net een flard van het gesprek opvangen: “…ik ken ook echt niemand die PVV stemt. Ja, een vriend van een vriend van me, maar dat is dan ook een ontzettende lul…” In mijn college probeerde ik de politiek zoveel mogelijk te vermijden, maar de stemming in het lokaal was duidelijk: dat een kwart van de Nederlandse kiezers zijn stem uitbrengt op Wilders is een ramp voor vluchtelingen en het klimaat, en bovenal onbegrijpelijk: wie stemt daar nou op? Voor zover er sprake is van linkse indoctrinatie op universiteiten hoeven docenten daar geen moeite voor te doen, dat kunnen studenten heel goed zelf. Die enkeling die naar de definitie van deze student wel een lul is houdt wijselijk zijn mond.

Ik ga je niet vertellen wat ik gestemd heb, maar als je mijn eerdere columns hebt gelezen kun je vast wel een gok wagen. Ik kan je ook verklappen dat ik geen excommunicatie hoef te vrezen als ik het aan mijn studenten en collega’s zou vertellen. Verder hou ik mijn stem voor mezelf.

Maar ik ga niet alleen met studenten en collega’s om; ik begeef me ook in kringen waar ik mijn stem soms ook liever voor me hou, niet omdat het niemand wat aan gaat, maar om de vrede te bewaren. Daar gaan de zorgen niet over het veranderende klimaat of het gebruik van de juiste voornaamwoorden, maar om de hoogte van de omzetbelasting, de betaalbaarheid van het personeel bij de zoveelste verhoging van het minimumloon, of het gemopper van klanten over de nieuwe bierprijs die, genoodzaakt door de stijgende energieprijzen, weer is verhoogd. Of het bedrijf kan worden voortgezet, ondanks de stijgende kosten en voortwoekerende regelgeving, of dat men toch het bijltje erbij neergooit om een andere betrekking te zoeken.

Het punt is: die klimaatcrisis, want zo noem ik hem, met broeikasgasconcentraties die in geen miljoenen jaren meer zijn voorgekomen en weersextremen die een slap voorproefje zijn van wat ons te wachten staat; én die gezinnen die iedere maand weer worstelen om hun energierekening te betalen; én die ondernemer die er door stijgende kosten geen been meer in ziet; dat zijn allemaal waarheden die naast elkaar bestaan. Het is verleidelijk om één verhaal te kiezen, zonder tegenstellingen. Het klimaat moet gered, en wie daar tegen is is een klimaatontkenner of een cynische kapitalist. De klimaatwaanzin drukt gezinnen de armoede in en draait hardwerkende ondernemers de nek om. Het is veel moeilijker om ruimte te laten aan alle belevingen, hoe tegenstrijdig ze ook lijken.

Het allerbelangrijkste daarvoor is: luisteren. Te veel mensen hebben hun mening al klaar voordat de ander zijn mond opentrekt, en maken van een gesprek een ondoordringbaar steekspel. Parkeer je mening eens, beoefen nieuwsgierigheid, stel een vraag, en probeer je in de ander te verplaatsen. Je hoeft het niet eens te zijn om een standpunt te begrijpen.